Prefacio

AutorEnrique Álvarez Cora
Páginas15-29

Page 15

Este trabajo de investigación estriba en la composición de las ideas que se contemplan plasmadas, como brocardos, en los indices de las obras (tratados, comentarios, resoluciones, consejos, alegaciones, cuestiones, etc.) de la literatura jurídica europea del siglo XVI. Como es sabido, estos índices son complejos quehaceres que no se limitan a facilitar la localización de determinadas voces en el cuerpo de los textos, sino que, en una estrategia deliberada, complementan esta función con la formulación de apotegmas, proverbios, adagios, refranes, máximas o sentencias, cuya virtud en distintas sedes institucionales de la construcción literaria aparece prometida, mas al unísono bajo la impresión de una cisura que, desplazada en aislamiento hacia el índice, abstrajera un principio, una proposición o una regla. Los brocardos indexados transmiten una información que otorga valor propio a la idea mediante su extracción del campo institucional.

De entre todos los conceptos y materias jurídicas sometidos a la cirugía jurídica de la indexación, estas páginas se concentran en los brocardos que atañen a unas concretas formas jurídicas. Son la serie de la forma propia del acto jurídico (actus), como punto de partida, más las sumadas formas de los principales actos normativos (consuetudo, iudicium, ius, lex, privilegium, stylus, o sus especies y sinónimos). Tal compostura formal está perfectamente captada por la doctrina jurídica del Quinientos cuando alude a su naturaleza jurídica mediante la expresión de dispositiones. Estas dispositiones se predican fundamentalmente de la lex o del ius, pero, para que la composición de las ideas sea más completa, queda extendida a los actos normativos que tienen relación con aquellas nociones axiales. Cada dispositio es analizada en sí, en su relación con otras de la misma naturaleza y en

Page 16

relación con los actos normativos de distinta naturaleza, a partir de la construcción de los loci paralleli detectados en los índices.

El objetivo de la investigación no consiste solo en ofrecer una estructura de los brocardos indexados a propósito de la esencia y existencia de estas dispositiones en cuanto desvelan su congruencia, sino también y sobre todo en incorporar a la exposición la regularidad de las antinomiae conforme a las cuales discurre el pensamiento jurídico. Sucede que, ciertamente, los brocardos reflejan con frecuencia ideas de sentido contrario, o con matices radicalmente diferenciados. Estas antinomias, que se introducen en la composición mediante la conjunción latina Sed –, son en efecto constantes, y afectan a características principales y secundarias del análisis de las disposiciones. Por sí mismas, demuestran una disertación jurídica proclive a una razón de irregularidad, hábil para con la acomodación de argumentaciones alter-nativas y anfibológicas. Un diagnóstico que coincide por cierto con las añagazas y embelecos intelectuales que la literatura imaginativa vulgar destacó en su crítica del pensamiento jurídico, al margen de la correspondencia de su versatilidad con una arquitectura política judicial y práctica procesal que, legitimada por subrogación en la más alta potestas en tiempo renacentista de doctores monopolizadores del lenguaje críptico-jurídico, se permitía el juego de las razones más inestables y rotatorias, entre adaptaciones y variaciones.

Los índices a los que corresponde la numeración entre paréntesis de los brocardos transcritos son los siguientes:

  1. «Repertorivm locvpletissimvm omnivm rervm in Consiliis D. Ia. Aemyliani I. V. Doctoris Ferrariensis contentarum, quae scitu non indignae uisae sunt, ordine alphabetico in studiosorum gratiam rite contextum, per Io. Baptistam Zilettum V. I. D. Venetum», en Iacobo AEMYLIANI, Consilia, Venetiis, Apud Vincentium Valgrisium, 1565.

  2. «Index omnivm notabilivm qvae in hoc primo Consiliorum Volumine continentur», en Aldovini ALDOVINI, Consiliorvm, Siue Responsorum. Liber Vnus, Venetiis, Apud Sessas, 1592.

  3. «Repertorivm locvpletissimvm Qvaestionvm, Responsorvm, sive Consiliorum, & Allegationum, quae in hoc volumine continentur, ordine Alphabetico contextum», en Andreae ALFERII, Qvaestiones et Responsa sev Consilia, Romae, Ex Typographia Bartholomaei Bonfadini & Titii Diani, 1584.

    Page 17

  4. «Index rervm omnivm, Quae in hoc uolu. Consiliorum continentur», en Marcabrvni ab ANGVILLIS, Consiliorvm sive Responsorvm. Volumen Primum, Venetiis, Ex Officina Damiani Zenari, 1583.

  5. «Index locvpletissimvs rervm et materiarvm, qvae in septem libris consiliorum & allegationum plaeclarissimi, ac excellentissimi I. V. D. PETRI ANTONII ANGVSOLAE Placentini, continentur: plano quodam alphabetico tramite, quicquid boni illic reconditur, ante oculos adducens, maxima cum diligentia constatus», en Petri Antonii ANGVSOLAE, Consiliorvm sev Responsorvm, Francoforti ad Moenvm, 1584.

  6. «Index locvpletissimvs materiarum, quae in hoc uolumine tractantur», en Io. de ARNONO, Soliloquia, Epitomata, Problemata, Dialogi, Commentarij, Practica Iudiciaria, Differentia, Topica, Singularia, Cautela Ex diuino, & humano Iure excerpta, Venetijs, Apud Guerreos fratres, 1571.

  7. «Index, seu repertorium huius opusculi, elaboratus quoque a me Doctore Francisco Auilles, quanta fieri potuit industria, ac diligentia», en Francisco de AVILES, Nova diligens, ac pervtilis expositio Capitum, seu legum Praetorum, ac Iudicum syndicatus regni totius Hispaniae, Madriti, In aedibus Petri Madrigal, 1597.

  8. «Index rervm ac verborvm, quae hac prima parte continentur», en Martini ab AZPILCVETA, Consiliorvm sive Responsorvm Libri Qvinqve Iuxta ordinem decretalium dispositi, Romae, ex Typo-graphia Iacobi Tornerij, 1590.

  9. «Index rervm omnivm, qvae in hoc opere continentvr, Summa diligentia ordine Alphabetico ita distinctus, vt nec superfluus nec diminutus videatur», en Dominici BAÑES, Decisiones de Iure & Iustitia, Venetiis, Apud Minimam Societatem, 1595.

  10. «Index copiosissimvs rervm, et verborvm notabilium, quae in his commentarijs domini Ibandi de Bardaxi continentur, ordine Alphabetico digestus», en Ibando de BARDAXI, Commentarii in qvatvor Aragonensivm fororvm libros, Caesaraugustae, Apud Laurentium Robles, 1592.

  11. «Index rervm omnivm locorvmqve insignivm, qvae in hoc volvmine continentvr», en Francisci BECII, Consiliorvm, siue Res-

    Page 18

    ponsorum. Liber Primus, Venetiis, Apud Damianum Zenarium, 1593.

  12. «Index rervm omnivm locorvmqve insignivm, qvae in hoc volvmine Consiliorvm Egidii Bellamerae continentvr», en Egidii de BELLAMERA, Consilia, Venetiis, Apud Franciscum Zilettum, 1579.

  13. «Index locvpletissimvs Rerum atque Verborum insignium in hoc opere contentorum», en Petri BELLVGAE, Specvlvm Principvm, Brvxellis, Typis & sumptibus Francisci Vivieni, 1655.

  14. «Index rervm, verborvm, sententiarum, quae tribus hisce libris continentur, ordine Alphabetico collectus», en Iacobi de BELLO VISV, Avrea Practica Criminalis, Coloniae, Apud Maternum Cholinum, 1580.

  15. «Index verborvm et materiarvm in Consilia excellentissimi V.
    I. D. D. Iacobi Berettae, in publica Ticinensi Accademia uersatissimi», en Iacobi BERETTAE, Consiliorvm, siue Responsorum. Liber Primus, Venetiis, Apud Io. Baptistam Somaschum, 1582.

  16. «Index rervm, vocvm, et sententiarvm maxime insignivm in Consilia domini Nicolai Boerii», en Nicolai BOERII, Consilia, Lvgdvni, Apud Michaëlem Parmenterium, 1554.

  17. «Index locvpletissimvs rervm et verborvm Henrici Boich, distinctionvm ad qvinqve Decretalivm libros», en Henrici BOICH, In qvinqve Decretalivm libros commentaria, Venetiis, Apud Haeredem Hieronymi Scoti, 1576.

  18. «Index locvpletissimvs materiarvm, decisionvm, qvaestionvm, memorabilivm, commvnivm stellula, Communiorum vero duabus annotatarum, ac omnium, quae in primo libro Responsorum, Francisci Bvrsati I. C. Mantvani continentvr», en Fran-cisci BVRSATI, Consiliorvm sive Responsorvm, Francofvrti ad Moenvm, Apvd Georgivm Corvinvm, 1574.

  19. «Index locvpletissimvs materiarvm...

Para continuar leyendo

Solicita tu prueba

VLEX utiliza cookies de inicio de sesión para aportarte una mejor experiencia de navegación. Si haces click en 'Aceptar' o continúas navegando por esta web consideramos que aceptas nuestra política de cookies. ACEPTAR