SAP A Coruña 346/2019, 23 de Octubre de 2019

PonenteMANUEL CONDE NUÑEZ
ECLIES:APC:2019:2244
Número de Recurso38/2019
ProcedimientoCivil
Número de Resolución346/2019
Fecha de Resolución23 de Octubre de 2019
EmisorAudiencia Provincial - A Coruña, Sección 5ª

AUD.PROVINCIAL SECCION N. 5

A CORUÑA

SENTENCIA: 00346/2019

AUDIENCIA PROVINCIAL

SECCION QUINTA

A CORUÑA

N10250

CALLE DE LAS CIGARRERAS Nº 1 (ENFRENTE A PLAZA PALLOZA) CP 15071

Tfno.: 981 18 20 99/98 Fax: 981 18 20 97

N.I.G. 15028 41 1 2018 0000123

ROLLO: RPL RECURSO DE APELACION (LECN) 0000038 /2019

Juzgado de procedencia: XDO.1A.INST.E INSTRUCIÓN N.1 de CORCUBIÓN

Procedimiento de origen: PROCEDIMIENTO ORDINARIO 0000057 /2018

Recurrente: Africa

Procurador: MARIA CARMEN RIVEIRO MERINO

Abogado: MARIA DEL CARMEN MARTINEZ VEIGA

Recurrido: Almudena

Procurador: BELEN BORRERO CASTRO

Abogado: MARIA BELEN CANOSA FERRIO

La Sección Quinta de la Audiencia Provincial de A Coruña, ha pronunciado en nombre del Rey la siguiente:

SENTENCIA Nº 346/2019

Ilmos. Sres. Magistrados:

MANUEL CONDE NÚÑEZ

JULIO TASENDE CALVO

CARLOS FUENTES CANDELAS

En A CORUÑA, a veintitrés de octubre de dos mil diecinueve.

En el recurso de apelación civil número 38/2019, interpuesto contra la sentencia dictada por el Juzgado de Primera Instancia núm. 1 de Corcubión, en Juicio ordinario núm. 57/2018, seguido entre partes: Como APELANTE: DOÑA Africa, representada por la Procuradora Sra. RIVEIRO MERINO; como APELADO: DOÑA Almudena, representado por la Procuradora Sra. BORRERO CASTRO.- Siendo Ponente el Ilmo. Sr. DON MANUEL CONDE NÚÑEZ.

ANTECEDENTES
PRIMERO

Que por el Ilmo. Sr. Magistrado Juez del Juzgado de Primera Instancia nº 1 de Corcubión, con fecha 8 de noviembre de 2018, se dictó sentencia cuya parte dispositiva dice como sigue:

Debe rexeitarse a demanda presentada pola procuradora Riveiro Merino, na representación de Dona Africa, contra Dona Almudena, absolvendo á demandada de tódolos seus pedimentos.

Cada parte pagará as súas custas, sendo as comúns por metade.

SEGUNDO

Notif‌icada dicha sentencia a las partes, se interpuso contra la misma en tiempo y forma, recurso de apelación por la representación procesal de DOÑA Africa que le fue admitido en ambos efectos, y remitidas las actuaciones a este Tribunal, y realizado el trámite oportuno se señaló para vista el día 24 de septiembre de 2019, fecha en la que tuvo lugar.

TERCERO

En la sustanciación del presente recurso se han observado las prescripciones y formalidades legales.

FUNDAMENTOS DE DERECHO
PRIMERO

I.- La sentencia del Juzgado de Primera Instancia nº 1 de Corcubión, de fecha 8 de noviembre de 2018; acordó en su parte dispositiva la desestimación de la demanda presentada por la representación procesal de Doña Africa contra Doña Almudena, absolviendo a la demandada de los pedimentos de la demanda, sin hacer especial imposición de costas.

En los fundamentos de derecho de la referida resolución se hacen constar las razones que conducen a su parte dispositiva, y, en concreto, las siguientes:

"Primeiro.- A demandante, f‌illa da falecida, en data 22/7/2017, Dona Evangelina, presenta demanda de xuízo ordinario contra a súa irmá, Dona Almudena, pretendendo a nulidade do último testamento outorgado pola causante, en data 8/7/2015, por falta da capacidade necesaria da testadora, declarando a validez do anterior.

Af‌irma que o cambio da vontade testamentaria, revogando o anterior de 3/3/1997, ten como causa a intervención da demandada, aproveitando a falta de capacidade da testadora.

A demandada oponse, alegando a capacidade de Dona Evangelina no momento do outorgamento do testamento.

Resultan antecedentes de interese os seguintes:

-Os cónxuxes, Dona Evangelina e D. Jose Carlos, outorgaron, cada un, respectivos testamentos abertos en data 3/3/1997, nos que despois de legalo usufruto universal ao cónxuxe viúvo, distribuíndo os respectivos bens privativos, así como os comúns gananciais en legados, que ordenan no favor de cada unha, e institúen herdeiras por partes iguais, no demais, ás súas dúas f‌illas: Dona Africa e Dona Almudena .

-D. Jose Carlos falece en data 1/11/2010, sendo o último testamento outorgado o arriba referido. A viúva, despois dun tempo, pasou a residir na vivenda sita no andar NUM000 do edif‌icio número NUM001 da AVENIDA000 de Cee, trasladándose, ao redor do mes de maio do 2015, á vivenda da súa f‌illa, Almudena, sita no NUM002 do mesmo edif‌icio.

-Dona Evangelina, outorga novo testamento en data 8/7/2015, revogando o anterior, con distribución de bens en legados no favor de cada f‌illa, e instituíndoas herdeiras no demais en partes iguais.

Na nova disposición testamentaria, Dona Almudena, pasaría a converterse en legataria de bens, no anterior testamento adxudicados á súa irmán, como a casa sita en DIRECCION000, DIRECCION001, a vivenda coa letra NUM003 e faiado do edif‌icio sitos en Riba do Muíño, ou un local destinado a garaxe.

-Dona Africa presenta, en data 25/5/2016, ante o Xulgado de Paz de Cee, solicitude de conciliación contra a súa nai e irmá, invocando os testamentos de data 3/3/1997, para os efectos de chegar a un acordo na división dos bens gananciais; conciliación que rematou sen avinza.

- Dona Africa, con data 1/8/2016, remítelle buro fax á súa irmá, requiríndoa para a f‌ixación dunha réxime de visitas coa súa nai, que contestou a letrada de Dona Almudena .

- Con data 16/12/2016, Dona Africa, presenta demanda de determinación da capacidade contra a súa nai, que motivou a tramitación do procedemento de incapacidade número 392/2016 deste Xulgado. Trala exploración xudicial e forense practicadas en data 23/3/2017, a vista realizouse en data 10/5/2018, ditándose sentencia o 11/5/2018, pola que se declara a incapacidade total e absoluta de Dona Evangelina, no ámbito persoal e patrimonial, co sometemento á tutela de Dona Almudena .

-Dona Evangelina falece en data 22/7/2017. Coñecido o último testamento, Dona Africa interpón a presente demanda, alegando que a súa nai carecía de capacidade para testar, ao estar afectada, na data do seu outorgamento, o 8/7/2015, polas limitacións psíquicas que posteriormente determinaron a súa declaración de incapacidade.

-No acto da vista, a demandante, na proba de interrogatorio, insistiu en que a demandada impedíalle visitar a súa nai, quen, por causa, do deterioro cognitivo que padecía, non podía decidir por si. Pola súa parte, a demandada, Dona Almudena, insistiu en que súa nai non tiña demencia, e que todas as decisións as acordou ela mesma libre e conscientemente."

"Segundo . - O obxecto deste proceso, polo tanto, consiste en determinar se a causante tiña capacidade para testar na referida data, así como, tendo en conta as alegacións da parte demandante, aínda cando non se invocara expresamente o artigo 673 CC, a existencia de dolo testamentario.

A STS (1ª) núm. 686/2014 de 25 novembro, indica que el dolo testamentario se entiende como utilización de palabras o maquinaciones insidiosas con las que se induce a una persona a otorgar un testamento en un sentido diferente del que hubiera otorgado si no hubieran mediado tales interferencias. Incluyéndose también en tal actuación dolosa cuando lo perseguido es que el otorgante revoque el testamento anteriormente otorgado.

La jurisprudencia ha integrado la laguna legal que contiene el artículo 673 del Código Civil por medio de la aplicación analógica de los artículos 1269 y 1270 del mismo Texto legal, tal como ya declaró esta Sala en sentencias de 10 de mayo de 1972 y 3 de febrero de 1977 .

El dolo debe ser i) grave, no bastando el llamado " dolus bonus ", o lo que es lo mismo, el que con atenciones o cuidados especiales trata de dirigir a su favor la voluntad testamentaria; ii) con relación de causalidad entre la maquinación y la disposición testamentaria; iii) se tiene que probar, pues no se presume ( STS de 7 de enero de 1975 ); iv) pero puede ser acreditado por cualquier medio de prueba, incluido las presunciones.>>

En relación coa capacidade para testar, debe terse en conta, que é causa de incapacidade para testar non atoparse no seu " cabal juicio " ( art. 663, 2.º, CC ) ao tempo de outorgalo testamento ( arts. 664 e 666 del CC ). Sobre a doutrina da Xurisprudencia nesta materia, pode citarse a Sentencia de 23/4/2018, (número 144/2018, Recurso: 484/2017), da Sección 4ª da AP Coruña:

arts. 663.2 y 666 del CC, con respecto a la capacidad requerida por el testador, y, en segundo lugar, de la reiterada doctrina jurisprudencial relativa a la valoración de la enfermedad mental como causa de nulidad del testamento, que podemos sintetizar de la forma siguiente:

  1. Que es un principio general indiscutible el que la capacidad de las personas se presume siempre, y que todo individuo debe reputarse en su "cabal juicio" como atributo normal de su ser, por lo que su incapacidad, en cuanto excepción, debe ser probada de modo evidente y completo ( SSTS de 25-4-1959, 7-10-1982, 10-4-1987, 26-9-1988, 13-10-1990,; 30-11-1991, 22-6-1992, 10-2-1994, 8-6-1994, 27-11-1995, 18-5-1998 y 15-2-2001 entre otras ).

    Tal presunción es una manifestación del principio "pro capacitate", emanación, a su vez, del general del "favor testamentii".

    La insania mental, como dice la sentencia del Tribunal Supremo de 8-6-1999, y recuerda la de 15-2-2001, exige actividad probatoria dotada de la seguridad precisa de que efectivamente concurrió.

    En este sentido, la STS de 5 de mayo de 2011 señala que: se da la presunción de capacidad de obrar plena y sólo si se elimina por sentencia en la incapacitación o se prueba la falta de capacidad mental, se invalida el acto jurídico que pueda haber realizado.

  2. La carga de la prueba de la incapacidad mental del testador, en el momento decisivo del otorgamiento de su última disposición, corresponde al que sostiene la existencia de dicha incapacidad, que es a quien compete su cumplida y concluyente justif‌icación ( SSTS de 27-9-1988, 13-10-1990 y 21-11-2007 entre otras muchas), con las consecuencias jurídicas en otro caso derivadas del art. 217 de la LEC .

  3. Lo importante y trascendente son las condiciones físicas y psíquicas del causante en el...

Para continuar leyendo

Solicita tu prueba

VLEX utiliza cookies de inicio de sesión para aportarte una mejor experiencia de navegación. Si haces click en 'Aceptar' o continúas navegando por esta web consideramos que aceptas nuestra política de cookies. ACEPTAR