Agricultura familiar nas zonas periféricas como equilíbrio à verticalização intensa de cidades brasileiras: um enfoque legal e social

AutorMiguel Etinger de Araujo, Erika Juliana Dmitruk, Karina Alver Teixeira Santos
Páginas1-32
REVISTA CATALANA DE DRET AMBIENTAL Vol. VII Núm. 1 (2016): 1 32
-Nota-
1
AGRICULTURA FAMILIAR NAS ZONAS PERIFÉRICAS COMO
EQUILÍBRIO À VERTICALIZAÇÃO INTENSA DE CIDADES BRASILEIRAS:
UM ENFOQUE LEGAL E SOCIAL1
MIGUEL ETINGER DE ARAUJO
Doctor en Derecho de la Ciudad
Universidade do Estado do Rio de Janeiro - UERJ, Brasil
miguel.etinger@gmail.com
ERIKA JULIANA DMITRUK
Maestría en Filosofía y Teoría del Derecho
Universidade Federal de Santa Catarina - UFSC, Brasil
Estudiante de doctorado en Servicio Social y Política Social
ejdmitruk@hotmail.com
KARINA ALVES TEIXEIRA SANTOS
Maestría en Derecho Negocial
Universidade Estadual de Londrina - UEL, Brasil
karina.teixeira.adv@hotmail.com
Recebido: 30 de setembro de 2014 / Aceito: 10 de março de 2016
RESUMO: Analisando o processo de urbanização das cidades ao redor do mundo, e
especialmente no Brasil, observa-se que os mecanismos tradicionais para compensação
dos impactos urbano-ambientais dos empreendimentos não têm conseguido, na maioria
1 Este artigo vem sendo desenvolvido ao longo dos anos, tendo sido apresentado em outras versões
anteriores no VI Encontro Nacional do ANPPAS , em Belém/PA, Brasil, 2012; no 12th Colloquium 2014
of the IUCN Academy of Environmental Law, Tarragona, Espanha, 2014 : e no International Symposium
Sustainable Rural Development In Peripheral Regions, Zwierzyniec, na Polônia, 2014.
M.T. de Araujo, E.J. Dmitruk y K.A.T. Santos RCDA Vol. VII Núm. 1 (2016)
2
das vezes, promover melhorias no campo social e urbanístico, ensejando, portanto, o
questionamento sobre o aperfeiçoamento destes mecanismos. Sem deixar de reconhecer
a importância e efetividade de algumas experiências, neste artigo propõe-se garantir a
formação de espaços para agricultura familiar em periferias urbanas, através da
intervenção estatal em atividades privadas, com a finalidade de conciliar os interesses
econômicos, sociais e ambientais. A hipótese é de que, no sistema capitalista, as regras
de mercado não conseguem produzir um ambiente capaz de atender às demandas
coletivas e individuais da cidade. A instituição dessas áreas periurbanas para a fixação
de famílias voltadas para a produção de alimentos pode conter a expansão urbana
desordenada, incentivar a produção de alimentos mais baratos e mais saudáveis,
resultando na diminuição dos custos de transporte dos produtos e diminuição da
utilização de agrotóxicos. Assim, a partir de uma metodologia indutiva com estudo de
caso em uma cidade media brasileira até uma premissa geral, pretende-se investigar as
possibilidades jurídico-sociais da intervenção estatal mencionada. Com base em uma
técnica baseada na revisão da literatura sobre o tema e com estudo de caso para discutir
experiências concretas que podem confirmar a hipótese inicial, este artigo procura
apontar alternativas na promoção de cidades sustentáveis.
ABSTRACT: After analyzing the urbanization process of cities all over the world,
especially in Brazil, it can be observed that traditional mechanisms try to compensate
the environmental impact of various enterprises. However, these methods have not been
able to achieve significant improvements in social and urban aspects of life, leading
researchers to question if these mechanisms can and will be perfected. This paper
proposes that there is a way to consolidate economic, social, and environmental
interests through state intervention in private sectors, which, without forgetting to
recognize the importance and the effectiveness of certain experiences, can guarantee the
establishment of spaces for family farming in the suburb. This paper´s hypothesis is
based on the concept that in capitalistic systems, the market's systematic rules are not
able to develop an environment capable of attending to cities collective and individual
demands. Therefore, the implementation of suburban areas so that families can produce
food may also be a way to stop the disoriented urban expansion and incentivize
production of cheaper and healthier meals, resulting in the reduction of transportation
costs and the use of agro-toxics. Thus, from using inductive reasoning built on a
RCDA Vol. VII Núm. 1 (2016) Agricultura familiar...
3
specific case study in a Brazilian medium sized city to concluding with a general
premise, this paper aims to investigate the legal and social possibilities of state
intervention. Utilizing a method based on various academic works on this topic and
using a case study that discusses concrete experiences confirming the initial hypothesis,
this paper tries to point out alternatives that can help promote sustainable cities.
RESUMEN: Analizando el proceso de urbanización de las ciudades alrededor del
mundo y, especialmente en Brasil, observase que los mecanismos tradicionales para
compensación de los impuestos urbanos-ambientales de las empresas no han logrado, la
mayoría de las veces, promover mejoras en el campo social y urbanístico, justificando,
por lo tanto, el cuestionamiento de dichos mecanismos. Es por ello que se podría hablar
del perfeccionamiento de dichos mecanismos, sin dejar de reconocer la importancia y
efectividad de algunas experiencias. En este artículo se propone analizar la formación
de espacios para la agricultura familiar en las periferias urbanas, a través de la
intervención estatal en las actividades privadas, con la finalidad de conciliar los
intereses económicos, sociales y ambientales. La hipótesis es que, en el sistema
capitalista, las reglas del mercado no logran producir un ambiente capaz de atender a las
demandas colectivas e individuales en la ciudad. La instauración de dichas áreas
periurbanas para la ubicación de familias destinadas a la producción de alimentos podría
detener la expansión urbana desordenada, incentivar la producción de alimentos más
baratos y más saludables, resultando en la disminución de los costos de transporte de los
productos y de la utilización de agrotóxicos. Así, a partir de la metodología inductiva
con estudio de caso en una ciudad media brasileña hasta una conclusión general, se
pretenden investigar las posibilidades jurídico-sociales de la intervención estatal
mencionada. A partir de una técnica basada en la revisión de la literatura sobre el tema y
con un estudio de caso para discutir experiencias concretas que pueden confirmar la
hipótesis inicial, este artículo procura apuntar alternativas en la promoción de ciudades
sustentables.
RESUM: Analitzant el procés d'urbanització de les ciutats arreu del món i,
especialment, a Brasil, s’observa que els mecanismes tradicionals per a compensació
dels impostos urbans ambientals de les empreses no han aconseguit, la majoria de les

Para continuar leyendo

Solicita tu prueba

VLEX utiliza cookies de inicio de sesión para aportarte una mejor experiencia de navegación. Si haces click en 'Aceptar' o continúas navegando por esta web consideramos que aceptas nuestra política de cookies. ACEPTAR